Qormada 1aad
W/Q: Khalid Maxamed Siciid “Khaloudy”
Rwanda waa qaran ka mid ah qarammada afrika, waxa uu dhacaa bariga iyo badhtamaha afrika,
waa dal ay soohdimo wadaagaan Uganda, Tanzania, Burundi iyo jamhuuriyadda dimuqraadiga
ah ee koongo. Badka uu ku fadhiyo dalka Rwanda waxa lagu qiyaasay 26,338km2.
Rwanda waa waddan leh harooyin sidoo kale waa dal buurolay ah, cimilo ahaan waxa soo mara
laba xilli roobaad iyo laba xilli jiilaal.
Bulsho ahaan Rwanda waa dad tiro ahaan yar kuwaas oo badankoodu yahay qaar deggan
baadiye, Rwanda waxa ku dhaqan dadyow kala duwan sida Hutu,Tutsi iyo Twa iyaga oo
dhammaan la siku idhaa Bunyarwanda.
Luqadda koowaad ee lagaga hadlo Rwanda waxa lagu magacaabaa Kinyarwanda, waxa soo
raaca Ingriis iyo Faransiis.
Rwanda waxa uu maamulkeedu ku dhisanyahay hab dimuqraadi ah oo leh madaxwayne iyo
dawlad dhisan oo uu wakhti xaadirkan hogaamiye ka yahay Paul Kigame oo ka tirsanaa
jabhaddii la odhan jiray “Rwandan Patriot front (RPF)“ isaga oo xilka haya tan iyo 2000.
Rwanda waxa ay ka mid tahay waddamada ugu musuqmaasuqa yar afrika marka loo eego
waddamada ay soohdimaha wadaagaan ama ay jaarka la yihiin.
Rwanda waxa isticmaarku qabsaday sannadkii 1884kii balse dadyawga hutu ayaa sameeyay
kacdoono kala duwan oo ay kaga soo horjeedeen isticmaarka, tiro yar oo Hutu ah ayaa ku naf
waayay kacdoomadaas , intaas kadib Hutu-gu waxa ay magacaabeen gooni isku taag sannadkii
1962kii, halka Tutsi-gu hogaaminayeen RPF, arinkaas oo hoggaan u noqday dagaal sokeeye
sannadii 1990kii.
Dagaalkaas oo aakhirkii 1994kiina isku badalay xasuuq, xasuuqaas oo Hutu-gii xag jirka ahaa
qudha kaga jareen 500,000 ilaa 1 milyan oo Tutsi ah muddo lagu qiyaasay 100 maalmood,
xasuuqan oo lagu sheegay kii ugu xumaa ee abid ka dhaca qaaraddan madaw kadib is dhago
tirkii beesha caalamka waxa si dagdag ah usoo farogaliyay jabhadii RPF ee oo uu hogaamiyaha
ka ahaa jeneraal Paul kigame madaxwaynaha haatan, isaga oo adeegsaday xoog si uu uga
guulaysto una soo afmeero xasuuqaas isaga oo ka adkaaday xoogagii sida naxariis darrada ahayd
dadka ugu gumaadayay rabayna in ay dabar jaraan iyaga oo isticmaalyay Faashash.
Guusha uu hogaamiye Paul kigame horseedka ka ahaa waxa ay u horseeday dadkii reer Rwanda
in ay curiyaan dawalad loo dhan yahay, dawladdaas oo mamnuucday in la is hayb sooco la isna
faquuqo tilmaamtayna in dadka reer Rwanda ay mid yihiin .
Xasuuqaas kadib Rwanda waxa ay la kulantay hoos u dhac dhaqaale oo baahsan, dhaqaalahooga
oo ku tiirsanaa beeraha sida shaaha, bunka iyo dallagyada kala duwan ee ay dhoofin jireen,
hadda dhaqaalaha ugu badan waxa uu ka soo gala dalxiiska iyada oo ay soo booqdaan dadyaw
aad u tiro badan oo ka kala yimaada daafaha dunida meelaha loogu daawashada badanyahayna
waxa ka mid ah buuraha lagu magacaabo “Mountain gorillas” oo ay ka soo xareeyaan dakhli
aad u sareeya. 90% dadku waa beero qodato dhakhligooda lagu qiyaasay 32.5 GDP sannadii
2014kii.
Ruwanda xasuuqii kadib waxa ay ka mid tahay waddamada dhaqaalahoodu soo korayo, Rwanda
waa dal xasilan oo nabad ah horumarkiisuna maalinba maalinta ka danbaysa isa soo tarayo ,
Rwanda waxa ay hogaan u noqon kartaa dalal badan oo afrikaan ah sababta oo ah waa ay isa
saamaxeen wax kasta oo ka dhex dhacayna waxa ay ku iloobeen in ay horumar gaadhaan
dawladna ku midoobaan.
Hadda Rwanda 92% Caruurta waddankaas waxa ay tagaan goobaha waxbarashada ama
dugsiyada, taas oo ifafaalo wacan u ah mustaqabalkooda iyo aayahooga danbe.
No comments:
Post a Comment